"Matka Makryna" Jacek Dehnel

Przyznam, że nie słyszałam wcześniej historii Makryny Mieczysławskiej, rzekomej przełożonej klasztoru bazylianek w Mińsku. Dehnel nie tylko o niej słyszał, ale poświęcił jej kilka lat dogłębnych badań i stworzył dzieło totalne i kompletne, przedstawiając tę niezwykłą osobowość.

Makryna to bowiem Irena Wińczowa, najprawdopodobniej z pochodzenia Żydówka, która urodzona w biednej i wielodzietnej rodzinie, szybko opuszcza dom, by sama zarabiać na swoje utrzymanie. Przypadkiem poznaje rosyjskiego oficera Wińcza, który po ślubie robi sobie z niej worek treningowy. Regularnie katowana kobieta traci wiarę w świat, życie i ludzi. Gdy Wińcz umiera, tuła się bez grosza przy duszy, aż trafia do klasztoru, gdzie pomaga jako kucharka. Nie wiadomo kiedy rodzi się pomysł poddawania się za przełożoną bazylianek. Kobieta zapewne nadal nie jest rozpieszczana przez życie, przypadkowo zostaje uznana za zakonnicę i na tej bazie tworzy swoją legendę. Materiału do gawęd dostarcza jej spotkanie z bazyliankami, które zmuszane było do konwersji na prawosławie. Irena tworzy szczegółową historię ich męczeństwa, wymyślając przeróżne tortury jakim mniszki rzekomo zostały poddane. 

Kobieta trafia do Francji, gdzie staje się ówczesną celebrytką, uwielbianą przez tęskniącą za nieistniejącą Polską, emigrację. Makryna opowiada swoją historię setki razy, która pada na podatny grunt wśród nienawidzących cara Polaków. Jej sława zaprowadza ją aż do stóp samego papieża.

Dehnel prowadzi narrację kilkutorowo - równolegle przedstawia opowieść Makryny i Wińczowej, tak że ja, jako osoba nie znająca tej historii i nie przygotowana merytorycznie do lektury, z ciekawością podążałam za akcją, zastanawiając się, co połączy obie kobiety. Relacje są niezwykle autentyczne, dzięki mistrzowskiemu językowi, pełnemu archaizmów i dopasowanemu do poziomu wykształcenia Wińczowej. Z podziwem przewracałam wirtualnie kolejne strony, nie mogąc wyjść z podziwu nad udaną stylizacją. Dzięki językowi, wierzyłam w każe słowo autora i także dzięki językowi, nie przerwałam lektury. Muszę szczerze przyznać, że rozważałam przerwanie książki, bo jednak powieść jest bardzo obszerna i w pewnym momencie stała się nużąca. O ile wymyślona historia martyrologii zakonnic była fascynująca, to opisy kolejnych spotkań z dostojnikami, pisarzami i polską arystokracją po pewnym czasie zaczęły się zlewać w jedno. 

To naprawdę fascynująca, a przede wszystkim mistrzowsko skonstruowana i napisana powieść. Cieszę się, że dotrwałam do końca, a przede wszystkim, że poznałam powieść Makryny.

Moja ocena: 5/6

Jacek Dehnel, Matka Makryna, 400 str., WAB 2014.