"Glaubst du, dass es Liebe war?" Alex Campus

Powieść Capusa to w zasadzie miniaturka, opowiadanie na jeden wieczór. Małomiasteczkowy mechanik rowerów Harry Widmer junior to w zasadzie odrażający typ. Przejmuje firmę po ojcu, ale na sumienną pracę nie ma ochoty, woli spędzać czas w knajpie albo z dziewczynami. Jego życie pewnie toczyłoby się w ten sposób jeszcze długo, gdyby nie Nancy. Z Nancy zostaje na dłużej, ale punktem zwrotnym jest jej ciąża. Tego Harry znieść nie może - ukrywa ten fakt przed nią, podmieniając test, następnie sprzedaje wszystko, co ma i wyjeżdża.

Mężczyzna ląduje w Meksyku, gdzie rozpoczyna całkiem nowe życie, które niespecjalnie różni się od tego, jakie wiódł w Szwajcarii. Jedyną różnicą jest to, że nad Pacyfikiem ma lepszy pomysł na biznes i staj się dość zamożnym człowiekiem. Autor na sam koniec zachowuje pointę i clou swojej opowieści, więc nie będę jej tu zdradzać. Dodam tylko, że nie należy spodziewać się wielkiego zaskoczenia, raczej dość smutnego końca. 

Capus zachwyca językiem, krągłością zdań, niejednoznacznym szykiem, skrupulatnie dobranym słownictwem. Capus jednak także rozczarowuje - jego postaci to marionetki. Trudno odgadnąć motywy ich postępowania, trudno rozpoznać uczucia, autor ogranicza się bowiem do opisu czynów i dość kuriozalnych rozmów. Mimo to jego powieść uwodzi - stylem i niesympatycznym bohaterem, bo tytułowej miłości, która powinna ową uwodzicielską rolę przejąć, na próżno tu szukać.

Moja ocena: 4/6

Alex Capus, Glaubst du, dass es Liebe war?, 142 str., dtv 2017.

"My zdies' emigranty" Manuela Gretkowska

Oczekiwałam emigracyjnych spostrzeżeń z lat osiemdziesiątych, paryskich historii, rozważań egzystencjalnych może, a dostałam... no właśnie co? Opis tworzenia pracy magisterskiej o Marii Magdalenie, przetykany emigracyjnymi dykteryjkami.

Forma pamiętnika, w którym autorka relacjonuje wydarzenia z okresu 1998 - 1990, jest dobrze dobrana i początkowo zwodzi czytelnika, obiecując osobiste doświadczenia emigracyjne. Te spostrzeżenia świeżej emigrantki są zresztą najciekawsze, zaprawione ironią, zaskakujące zmysłem obserwacji. Bardzo szybko Gretkowska jednak zaczyna koncentrować się na swoich badaniach fenomenu Marii Magdaleny i emigracyjne wspominki trzeba żmudnie z tych dywagacji wyłuskiwać.

Nie przeczę, tematyka pracy magisterskiej jest ciekawa, szczególnie poszukiwania motywu Marii Magdaleny w apokryfach, powiązania z mitologią i rozważania numerologiczne, ale czytając je, miałam wrażenie, że autorka koniecznie chciała się podzielić swoimi odkryciami, wiedząc, że pracy magisterskiej na pewno nikt poza promotorem nie przeczyta.

Ta niewielka książka to lektura na jeden wieczór, iskrząca się dowcipem, ale jednak nieco rozczarowująca.

Moja ocena: 3/6

Manuela Gretkowska, My zdies' emigranty, 142 str., W.A.B. 1995.

"Na południe od Sahary. Opowiadania afrykańskie"

Ten zbiór zawiera 39 opowiadań z wielu krajów afrykańskich położonych na południe od Sahary. Książkę wydano w 1967 roku, więc publikowane opowiadania odnoszą się do realiów powojennych, w Afryce to w praktyce oznacza konstytuowanie się państw, a w RPA apartheid i zamieszki na tle rasowym.

Z zaskoczeniem stwierdzam, że nie znalazłam w tej publikacji słabych tekstów. Wszystkie opowiadania są niezmiernie ciekawe zarówno językowo jak i treściowo. Na tej ostatniej płaszczyźnie można je podzielić na teksty traktujące o kulturze poszczególnych ludów, opierające się na wierzeniach, przesądach, zwyczajach, tak jak pierwsze opowiadanie z Nigerii o kradzieży ryb, opowiadanie z Mali o dwóch zwaśnionych plemionach czy z Ugandy, gdzie ojciec poświęca jedyną córkę, jako daninę dla potwora jeziora, by wreszcie spadł deszcz. Ciekawe są teksty o zwyczajach dotyczących zamążpójścia. Opowiadanie z Ghany opisuje władcę, który ma tyle żon, nie zauważa, że po raz drugi poślubia piękność, która go zauroczyła. Jedna z nigeryjskich opowieści obrazuje zwyczaj kradzieży wybranki, kolejna znowu opisuje życie dziewczyny, która od urodzenia przeznaczona była na żonę konkretnego mężczyzny, co traktowała jak ogromne nieszczęście. Ów człowiek opłacał dla niej edukację, by przekonać kobietę do siebie, tymczasem jednak rozniecił w niej chęć dalszej nauki.

Ogromna część opowiadań traktuje o konfliktach między białymi a czarnymi. Wszystkie te teksty wyszły spod pióra autorów południowoafrykańskich i są zaskakująco różnorodne. Traktują o wypieraniu czarnych z ich ziem, o braku akceptacji dla wykształcenia czarnych, którzy obejmują wysokie pozycje, o afrykańskim rzeźbiarzu, który niespodziewanie wygrał konkurs czy o osobach o tak jasnej skórze, że uchodzą za białych. Mimo że tak wiele opowiadań traktuje o apartheidzie, przedstawiają różnorodne aspekty tego niechlubnego okresu w historii RPA.

Niezwykle ciekawe są teksty, które opowiadają o wyjeździe do Europy, która prawie zawsze nie spełnia oczekiwań Afrykańczyków. Poruszający jest tekst z Senegalu o służącej, która wyjeżdża wraz z rodziną do Francji. Dziewczyna pełna jest oczekiwań, lecz życie w Europie będzie dla niej nieznośne, a rodzina będzie ją traktować jak niewolnicę. Bardzo dowcipny jest tekst z Sierra Leone o młodym Afrykańczyku w Londynie, który na odległość poślubił krajankę - jego zaskoczenie po przylocie nowej żony jest bezgraniczne. 

To bardzo różnorodny zbiór, wiele z tekstów świetnie oddaje ówczesne nastroje afrykańskie, prawie wszystkie, nawet te całkiem krótkie, zaskakują pointą. Warto!

Moja ocena: 5/6

Na południe od Sahary, Opowiadania afrykańskie, 440 str., tł. Zofia Kierszys, Cecylia Lewandowska, Zygmunt Łanowski, Katarzyna Witwicka. Państwowy Instytut Wydawniczy 1967.

"Pięć razy o przekładzie" Małgorzata Łukasiewicz

Bardzo cieszyłam się na lekturę tej książki. Przekład mnie fascynuje, zresztą sama jestem tłumaczką, uwielbiam dyskusje o języku, rozmowy o kruczkach, trudnościach, takie jak w podcaście Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury. Tymczasem eseje Małgorzaty Łukasiewicz są zupełnie inne. To raczej ogólne rozważania pełne odwołań do historii literatury. Wstyd mi niemal przyznać, że jestem tą książką rozczarowana. Łukasiewicz to przecież utalentowana tłumaczka literatury mojej, czyli niemieckojęzycznej, dwukrotnie była nominowana do nagrody Nike za eseje literaturoznawcze. Co więcej była nagradzana za swoje przekłady. Jednym słowem sława i postać wszystkim pasjonatom przekładu znana.

Łukasiewicz porusza różnorodne tematy - od samej istoty i sensu przekładu poczynając (na przykładzie tłumaczeń Harry'ego Pottera na łacinę), poprzez rozważania, czy przekład może być zarazem wierny i piękny po wieżę Babel i odwołania do wielkich dzieł literackich. Eseje skrzą się od humoru i zachwycają elokwencją i wiedzą autorki. Ponadto czyta się je błyskawicznie - choć nie zaszkodzi dać im więcej czasu i zadumać się nad często niedocenianą rolą tłumacza. Dlaczego więc jestem tą lekturą rozczarowana? Po prostu oczekiwałam czegoś innego - może więcej technikaliów, więcej przykładów, więcej konkretów? Sama nie wiem, na pewno miałam nadzieję na coś bardziej odkrywczego. Dlatego dopuszczam się blasfemii i biorę na klatę wszelką krytykę.

Moja ocena: 3/6

Małgorzata Łukasiewicz, Pięć razy o przekładzie, 160 str., Wydawnictwo Karakter 2017.

"Był sobie chłopczyk" Ewa Winnicka

Historią chłopczyka, którego ciało zostało znalezione w stawie w Cieszynie wstrząsnęła całą Polską. Dopiero dwa lata po makabrycznym odkryciu odnaleziono rodziców dziecka. Ewa Winnicka krok po kroku rekonstruuje tę sprawę, od momentu odnalezienia ciała po proces. 

Autorka wnikliwie i rzetelnie przedstawia pracę policji i prokuratury, liczne działania, jakie podjęto w celu zidentyfikowania chłopca. Nie jest to jednak beznamiętna relacja, Winnicka wskazuje emocje policjantów, którzy sami są ojcami w podobnym wieku, ich determinację w walce o nadanie dziecku imienia. Tę część książki czyta się wręcz jak kryminał, makabryczny, bo prawdziwy.

Równie drobiazgowo autorka opisuje w drugiej części życie rodziców Szymona - dzieciństwo, problemy, warunki, w jakich dorastali. Nie usprawiedliwia, nie ocenia, nie potępia - przedstawia fakty. 

Najtrudniejszym fragmentem książki jest opis życia chłopczyka - porażająca niewydolność wychowawcza rodziców, zupełny brak zainteresowania otoczenia, całkowita obojętność dalszej rodziny.

Winnicka pokusiła się o szerszy obraz Będzina, próbując wytłumaczyć strukturę społeczną tego miasta, przyczyny znieczulicy i braku więzi między mieszkańcami. Przerażające są nawiązania do sprawy Madzi z Sosnowca i domu dziecka prowadzonego przez siostrę Bernadettę. Trzy potworne sprawy w jednej książce obezwładniają. 

Winnicka opisując jedną z najtragiczniejszych spraw ostatnich lat, punktuje wszystkie niedociągnięcia systemu opieki na dziećmi, który przez dwa lata nie zauważył braku dziecka, na które pobierano zasiłek. Równocześnie wskazuje na fakt obojętności, o którym pisałam wcześniej. Zdjęcie dwulatka w czerwonej kurteczce obiegło media, było tematem z pierwszych stron gazet przez wiele miesięcy i nikt nie zainteresował się brakiem chłopca. Media także odgrywają w tym reportażu rolę - publikowanie zdjęć mimo zakazu policji, ogromny hejt na matkę dziecka, kiedy jeszcze nie znano jego tożsamości ani okoliczności sprawy. Te tematy są tutaj poboczne, ale niemniej ważne.

Wstrząsająca książka, dobry reportaż.

Moja ocena: 5/6

Ewa Winnicka, Był sobie chłopczyk, 208 str., Wydawnictwo Czarne 2017.

Statystyka luty 2020

Przeczytane książki: 8

Ilość stron: 2488

Przeczytane tytuły: 

- "Nadfiolet" Ewa Schilling
- "Trylogia tatrzańska" Wawrzyniec Żuławski
- "Nowe przygody Pana Samochodzika" Zbigniew Nienacki
- "Mój rok relaksu i odpoczynku" Ottessa Moshfegh
- "Wada" Robert Małecki
- "Mapa Anny" Marek Sindelka
- "Zombie" Wojciech Chmielarz
- "J jak jastrząb" Helen Macdonald

Najlepsza książka: "Trylogia tatrzańska"

"J jak jastrząb" Helen Macdonald

Powieść Helen Macdonald, wbrew ogromowi pozytywnych opinii, w ogóle mnie nie poruszyła, co więcej, głównie mnie odrzucała.

Główna bohaterka niedawno straciła ojca i niezbyt dobrze radzi sobie z żałobą. Jej sposobem na przepracowanie straty jest zakup jastrzębia i jego układanie, czyli trening. Macdonald szczegółowo opisuje proces ujarzmiania sokołów i jastrzębi, szeroko i bogato cytując wspomnienia i dzieła niejakiego T.H. White'a. I w zasadzie więcej o treści tej powieści powiedzieć nie można.

Szczegółowe opisy zachowań ptaków, a przede wszystkim ich oswajania są bezgranicznie nudne, a te drugie wręcz okrutne. Odstręcza mnie sama idea przetrzymywania w domu dzikiego ptaka, treningu, układania go, decydowania o nim. Jeszcze nudniejsze są opisy życia i układania ptaka przez White'a, który o tym pojęcia nie miał i biedne zwierzę w zasadzie maltretował. Ciekawsze są nieco opisy jego życia, ale na dobrą sprawę zupełnie mnie historia tego angielskiego pisarza nie interesuje. 

Jedynymi ciekawymi fragmentami powieści były opisy radzenia sobie z żałobą, wzmianki o życiu narratorki, ale nie te związane z ptakiem. Niestety było ich za mało, żeby unieść całą książkę. Gdyby nie plastyczny, ciekawy język, nie doczytałabym do końca.

Moja ocena: 3/6

Helen Macdonald, J jak jastrząb, tł. Hanna Jankowska, 352 str., Wydawnictwo Czarne.

"Zombie" Wojciech Chmielarz

Druga część cyklu gliwickiego podobała mi się bardziej od pierwszej, która mnie rozczarowała. Nie była zła, ale to było moje pierwsze spotkanie z Chmielarzem i oczekiwałam fajerwerków. Podobał mi się w zasadzie tylko styl autora, który i teraz uwiódł mnie od pierwszej strony.

W Zombie Chmielarz nieco odwraca rolę. Tym razem to prokurator Adam Górnik jest głównym bohaterem, a Dawid pełni nieco bardziej drugorzędną rolę. Fabuła usnuta jest powiem wokół przeszłości Górnika. Dynamiczny i przebojowy prokurator chodził do zwykłej, gliwickiej podstawówki, w której, jak to w każdej szkole, rządził Korsarz. Chłopak niepokorny, nieprzystosowany, postrach całej szkoły. Korsarz wymuszał pieniądze, terroryzował młodszych, poniżał i zastraszał. Jedną z jego ofiar był także Górnik. Prokurator Korsarza zabił, ciało ukrył, a sprawa nigdy nie została wyjaśniona. Gdy teraz dostaje wezwanie do ciała odnalezionego w miejscu ukrycia, jest pewny, że wreszcie zakończy sprawę z przeszłości. Tymczasem na miejscu okazuje się, że odnaleziono zupełnie inne ciało, a po Korsarzu ani widu, ani słychu.

Górnik traci rezon - nagle nic nie jest takie, jakim się wydawało. Czyżby Korsarz nie zginął? Czyżby uderzenie młotkiem nie było wystarczająco mocne? A może Korsarz powrócił i chce się zemścić? I tutaj wkracza Dawid, który dostaje zlecenie wyśledzenia Korsarza. Najmocniejszą stroną fabuły jest niepewność, mnogość tropów i duchy przeszłości. Czytelnik stopniowo odkrywa prawdziwe ja Górnika, który może konkurować z Dawidem o miano najmniej sympatycznego bohatera kryminały. Dawid bowiem wcale się nie zmienił - dalej prowadzi życie w bałaganie, bez planu, bez pomysłu, od papierosa do papierosa. Dużo ciekawsze są postaci drugoplanowe - niektóre znane z poprzedniego tomu i te nowe, jak przyjaciele Górniak z młodości - Bill i Karolina.

Mimo że książka jest wyjątkowo, jak na kryminał, długa, to przeczytałam ją jednym tchem. Chmielarz fajnie powiązał przeszłość z wydarzeniami aktualnymi, wprowadził nutkę tajemniczości, podchodzącą miejscami pod thriller i konsekwentnie poprowadził główne charaktery.

Moja ocena: 5/6

Wojciech Chmielarz, Zombie, 420 str., Czarne 2017.

"Mapa Anny" Marek Šindelka

Bardzo cieszyłam się na lekturę Mapy Anny - od kilku lat bardzo chętnie sięgam po czeską prozę. Niestety opowiadania Marka Šindelki zupełnie nie trafiły w mój gust. Nie lubię prozy poetyckiej, niejasnej, zwodzącej, a właśnie taką czytelnikowi autor oferuje. 

Te dziesięć opowiadań pozornie nic nie łączy, jednak uważny czytelnik dostrzeże powtarzalność postaci, tematów i stylu. Šindelka porusza się na płaszczyźnie związków międzyludzkich i cielesności, skupia na emocjach, obrazuje nieporozumienia i szkicuje mapę. Tytułowa mapa to nic namacalnego, konkretnego, lecz szkic emocji, gestów, spojrzeń, tego, czego nie sposób wypowiedzieć. 

Kilka tygodni po lekturze pozostało w mojej głowie niewiele, przypominam sobie raczej moje zniechęcenie i rozczarowanie. Zapamiętałam tylko dwa opowiadania - o komiku i jego walce z tremą przed występem oraz parze, która wyjeżdża na urlop. Okazuje się, że są ze sobą tylko ze względu na ciążę, żadne z nich jednak nie podejrzewa, że partner myśli tak samo. Brak zdolności komunikacji skazuje ich na bycie w nieszczęśliwym związku. Oba te opowiadania, mimo całej poetyckości, podszyte są sporą dozą ironii.

Mimo braku zachwytu z mojej strony, chcę podkreślić piękną okładkę oraz świetne tłumaczenie Anny Wanik.

Moja ocena: 3/6

Marek Šindelka, Mapa Anna, tł. Anna Wanik, 180 str., Wydawnictwo Afera 2020.