"Czas huraganów" Fernanda Melchor

 

La Matosa – prowincjonalne miasteczko w Meksyku, w którym ton nadaje bieda, brak perspektyw, brutalność i lęk. To tam banda dzieciaków odkrywa w rzece rozkładające się ciało Wiedźmy. W kolejnych rozdziałach Melchior będzie odkrywać warstwa po warstwie życie w mieście i poszukiwać mordercy Wiedźmy.

Okaże się, że Wiedźma była ratunkiem kobiet, zwłaszcza tych w niechcianej ciąży, i postrachem mężczyzn, zwłaszcza tych, którzy ukrywają swój homoseksualizm. W La Matosie żyje się z dnia na dzień, zarabia na podstawowe potrzeby, poza tym pije, ćpa i uprawia seks, a czasem morduje, bije i gwałci. Tu nie ma miejsca na czułość, oznakę miłości czy jakiegokolwiek pozytywnego uczucia, nie ma niczego poza kłótnią, nienawiścią i rozpaczą. Matki wyzywają dzieci, dzieci rodzeństwo, mężczyźni kobiety, kobiety mężczyzn. Zaufania i wsparcia nie można odnaleźć także u jakichkolwiek służb, które są skorumpowane i w ogóle nie są zainteresowane pomocą komukolwiek, czy to będzie szpital, opieka społeczna czy policja.

Melchor szkicuje ten świat bez perspektyw w bardzo specyficzny sposób. Jej narracja jest pospieszna, pędzi w długich zdaniach, których nie sposób przerwać. Te zdania to gorączkowe słowa, wulgaryzmy, wyzwiska, epitety. Nie ma tu wyróżnionych dialogów, nie ma zabiegów ułatwiających czytanie, mimo to nie sposób odłożyć tę książkę, co więcej, nie sposób nabrać powietrza i odetchnąć. Czytelniczka czuje się wręcz zmuszona, by podążać z autorką i zagłębiać się w świecie La Matosy. To podróż bardzo ciężka, przypomina zatapianie się w bagnie. To podróż bez nadziei, bez perspektyw i bez jakiejkolwiek szansy na poprawę lub zmianę losu. To beznadzieja wyuczona, ciągnąca się przez lata, przekazywana z pokolenia na pokolenie. Czas huraganów to jednak nie tylko powieść o braku perspektyw i dorastaniu w najmniej uprzywilejowanym środowisku, jakie można sobie wyobrazić. To także powieść o przejmującym lęku i wstydzie. Lęku przed tym, że ktoś odkryje prawdziwą seksualność, lęku przed wyrwaniem się z wyuczonych schematów, lęku przed staniem się pośmiewiskiem. Wstyd obejmuje podobne kwestie – wstyd wykorzystywanego dziecka, wstyd homoseksualisty ukrywającego swoją tożsamość, wstyd kobiet za mężczyzn nieudaczników, wstyd noszony do kościoła, obmodlony i przemilczany. 

Melchor pisze wprawdzie o meksykańskiej mieścinie, ale jej powieść zdaje się być uniwersalna. Taka La Matosa może istnieć wszędzie, na każdym kontynencie. Czytanie o ludzkiej słabości i niemocy jest bardzo przygnębiające, ale Melchor robi to w tak mistrzowski sposób, że naprawdę bardzo warto.

Moja ocena: 5/6

Fernanda Melchor, Czas huraganów, tł. Katarzyna Sosnowska, 280 str., Wydawnictwo Mova 2021.

"Zaufanie" Hernan Diaz

 

Benjamin Rask to multimilioner, który dzięki wspaniałej intuicji, słusznym decyzjom i sprzyjającym warunkom dorobił się na amerykańskiej giełdzie lat 20. XX wieku. Rask i jego żona Helen wzbudzają powszechne zainteresowanie, to jednak wycofana para, która nie lubi zadawać szyku na wytwornych balach. Helen stawia na muzykę i organizację koncertów oraz realizuje się w filantropii. Benjamin powiększa fortunę, nienaruszoną nawet przez krach na giełdzie. Tak się zaczyna ta powieść. To pierwsza część, która potrafi zniechęcić do dalszej lektury. Mnóstwo opisów instrumentów finansowych, działań na giełdzie, konszachtów i spekulacji to zaiste monotonna i niezbyt porywająca lektura. Co więcej ta pierwsza część nie zachwyca stylistycznie, płynie bez większych zwrotów akcji, przypominając bardziej relację niż powieść. Kilka razy wracałam zresztą do początku książki, bo zmyliła mnie druga karta tytułowa z innym autorem i innym tytułem. Jest w tym jednak sens i metoda, co okaże się później. 

Drugi rozdział to kolejna historia o podobnej parze potentatów finansowych. Podobne losy, podobne szczęście i podobna tragiczna śmierć żony. Moje zniechęcenie było jeszcze większe, bo po raz kolejny musiałam się przedzierać przez rozwlekłe opisy kwestii finansowych. 

Dopiero trzecia część mi podeszła, która wreszcie tłumaczy zamysł autora, ale też napisana jest z największą swadą, potoczystością i obejmuje szerszy wachlarz postaci. Czwarta i ostatnia część natomiast to po raz kolejny rozczarowanie, choć pięknie dopełnia kompozycję powieści.

Nie będę się jednak skupiać na treści, by nie zdradzić zbyt wiele. Cały pomysł tej książki opiera się na jej konstrukcji i to ona jest jej najmocniejszą stroną. Ten zaskakujący zamysł faktycznie uratował dla mnie tę powieść i uczynił z niej coś zupełnie innego niż historia nowojorskiej finansjery na początku XX wieku. Diaz bowiem zasadził narrację na tytułowym zaufaniu, a właściwie wierności (tak ja bym tłumaczyła ten tytuł). Wierności faktom, wierności temu, co się przeżyło, czego się doświadczyło. Autor wspaniale ukazuje, jak wiele oblicz może mieć jedna prawda, jak można ją kreować, nią manipulować i ją zmieniać. To samo życie można opisać na wiele sposobów i nie chodzi tu o celowe kłamstwo, ale o to, co zapamiętamy, jak zapamiętamy i co wpływa na nasze postrzeganie świata oraz co chcemy przekazać innym.

To ciekawa koncepcja i tematyka, nieźle ubrana w formę, ale niezbyt pasjonująco napisana. Doceniam oczywiście zmiany stylu w zależności od części książki, doceniam jeszcze bardziej pracę tłumacza, ale sama tematyka okazała się być dla mnie zwyczajnie nudna. 

Moja ocena: 3,5/6

Hernan Diaz, Treue, tł. Hannes Meyer, 416 str., Hanser Berlin 2022.

"Fechmistrz" Arturo Pérez-Reverte

 

Jaime Astarloa to fechmistrz starej daty. Człowiek zasad i tradycji. Dobiegający sześćdziesiątki szermierz mieszka w Madrycie i pracuje jako nauczyciel. Oprócz tajników szermierki przekazuje swoim młodym uczniom zasady, tradycje i uczy honorowego zachowania. Czas spędza także ze swoim codziennym uczniem markiem Luisem de Arayolą, który jest całkowitym przeciwieństwem Astarloi, mimo to obu mężczyzn połączy przyjaźń. Popołudnia natomiast to wizyty w kawiarni, gdzie grupa przyjaciół żywo dyskutuje o polityce, a jest o czym dyskutować. W dziewiętnastowiecznej Hiszpanii wrze – królowa Izabela nie cieszy się popularnością, a monarchiści i rewolucjoniści walczą o władzę. To polityczne tło jest dla powieści ważne, choć równocześnie zupełnie nie interesuje fechmistrza, stoika nie angażującego się w spory, żyjącego w swoim zamkniętym świecie.

Pewnego dnia kontaktuje się z nim młoda i piękna Adela de Otero. Mistrz początkowo nie chce przyjąć kobiety – tradycyjne podejście do życia nie pozwala mu uczyć płci pięknej szermierki. Gdy się jednak okazuje, że Adela lepiej włada szpadą niż nie jeden mężczyzna, ulega. Ta znajomość zachwieje jego życiem – wstrząśnie jego donkichotowskimi przekonaniami, zmusi do konfrontacji ze współczesnością.

Ta niewielka powieść pełna jest szermierczych opisów, ale są one tak dobrze wplecione w akcję, a nawet z nią sprzężone, że, nawet mnie laiczki, nie były nudne. Jako takie odbierałam raczej wydarzenia polityczne. Dzięki przedsłowiu tłumacza, chwała mu za to, miałam szansę w ogóle zrozumieć ówczesną sytuację, ale nie wystarczyło to, by wzbudzić we mnie autentyczne zainteresowanie. Na nich zasadza się jednak intryga i dobrze się w te wydarzenia wgryźć i choć trochę je zrozumieć.

Pérez-Reverte jak zawsze zachwyca sprawnym piórem, rewelacyjnymi charakterami (Jaime i Adela są naszkicowani po mistrzowsku), ale i kontekstem, w którym umieszcza swoje powieści. Cieszę się, że wróciłam do jego prozy.

Moja ocena: 4,5/6

Arturo Péerez-Reverte, Fechmistrz, tł. Filip Łobodziński, 280 str., Muza 2006.

"Dziewczęta z Nowolipek" Pola Gojawiczyńska

 

Nowolipki pod zaborami były robotniczą dzielnicą Warszawy, całkowicie oddaloną mentalnie i klasowo od Saskiej Kępy i ulicy Marszałkowskiej. Niby też stolica, ale inny świat. Tam mieszkają robotnicy, biedota i główne bohaterki – Frania, Kwiryna, Cechna, Bronka i ich rodziny. Ta czwórka wspólnie chodzi do szkoły i snuje plany na przyszłość. Dziewczęta są pełne nadziei, chęci do nauki, optymistycznie patrzą na świat. Stopniowo jednak dostrzegają, że ten świat nie jest dla nich łaskawy, że pochodzenie określa ich przyszłość i przekreśla wiele szans. Dotyczy to możliwości edukacji, pracy, ale i szans na miłość. Wychowane skromnie, często o chlebie i herbacie, z wielkim naciskiem na tak zwaną porządność, muszą odnaleźć się w świecie poza Nowolipkami, ale także zrozumieć, że ich perspektywy nie są świetlane. Dla mężczyzn stanowią najczęściej łatwy kąsek, dla chlebodawczyń, nawet tych najlepszych, zagrożenie kradzieżą lub uwiedzeniem męża. Tu nie ma uśmiechu losu, zbiegów okoliczności i szczęśliwych przypadków. Nie ma też wsparcia ze strony rodziny, ojciec najczęściej umiera, matka walczy o jakikolwiek byt, a narzeczony nie planuje ślubu. Jedyne wsparcie dziewczęta uzyskują u siebie samych. To siostrzeństwo niejednokrotnie ratuje im skrórę czy nakierowuje na dobrą drogę, ale niestety nie zawsze. Każda z nich boryka się z innymi problemami, a ich drogi stopniowo się rozchodzą.

Ta powieść osadzona jest częściowo na doświadczeniach autorki, która sama dorastała na Nowolipkach i zapewne dzięki temu jest tak autentyczna. Ponadto jest wciąż bardzo aktualna – wiele z poruszonych wątków mogłoby znaleźć się w powieści współczesnej. Awans społeczny, próby wydostania się z zamkniętego, małomiasteczkowego kręgu, problemy kobiet, niechciane ciąże, zapracowane matki – choćby wymienić tylko kilka z nich. 

Gojawiczyńska zaskoczyła mnie językiem – pełnym ciekawych metafor, celnym, po prostu pięknym, ale i narracją. To pozornie mowa zależna, narratorka obserwuje i opisuje zastany świat, ale i oddaje głos każdej z bohaterek, pozwalając czytelniczce poznać jej myśli i wejść w jej świat. Wspaniale się to czyta i to sama przyjemność obcować z tak piękną prozą.

Dziewczęta z Nowolipek byłyby ciekawą lekturą szkolną, o ile w ogóle lektury nadal muszą istnieć, na pewno bardziej aktualną i zrozumiałą od wielu innych napisanych, a jakże, przez mężczyzn.

Moja ocnea: 5/6

Pola Gojawiczyńska, Dziewczęta z Nowolipek, 304 str.. W.A.B. 2023.

"Severina" Rodrigo Rey Rosa

 

Główny bohater, księgarz i aspirujący pisarz, spotyka pewnego dnia tajemniczą piękność. Owa kobieta wpada do jego księgarni i kradnie książki. To zachowanie powtarza się kilka razy, aż księgarzowi udaje się z nią porozmawiać. Fascynacja Severiną przeradza się niemal w obsesję, a mężczyzna zaczyna podejmować nieracjonalne decyzje, by jak najczęściej móc ją spotykać. Całą narrację otacza aura niedopowiedzeń i tajemniczości: autor nie zdradza żadnych szczegółów na temat Severiny oraz jej dziadka/ojca/męża. Poszlaki o fałszywych paszportach, niepewnym pochodzeniu, nagłe zniknięcie dodatkowo wzmacniają tę zagadkową atmosferę.

Severina to króciutka powieść o miłości na przekór wszystkiemu, o przyciągającej mocy tajemniczości, o stracie zmysłów i zdolności logicznego myślenia. W pewien sposób przypomina mi ona Urugwajkę, choć ta ostatnia jest bardziej rozbudowana, a właściwie to pełnowymiarowa powieść. Obiekt miłości obu mężczyzn to jednak tak samo niezbadana, tajemnicza postać, której motywacje i zamiary niekoniecznie są czyste i prostolinijne.

Severina naszpikowana jest odniesieniami do literatury – w końcu główny bohater to księgarz, a Severina namiętnie otacza się książkami. Pewnie warto sięgnąć po te wszystkie książki, być może ten wybór książek pomoże zrozumieć zamysł autora. 

Ta niewielka książka to ciekawa opowieść, nowelka na jeden wieczór, ale ja jednak chętnie przeczytałabym coś dłuższego. 

Moja ocena: 4/6

Rodrigo Rey Rosa, Severina, tł. Barbara Jaroszuk, 128 str., Wielka Litera 2013.

"Ukłon świata" Hanka Saqib

 

Bohaterka tej powieści ma dwadzieścia kilka lat, ukończony licencjat z filologii klasycznej, fajnych rodziców i psa, ale nie ma planu na życie. Tytułowy ukłon świata to fragment piosenki, która jej wpada w ucho. Według tekstu świat się kłania dwudziestolatkom. Tymczasem głównej bohaterce nic się nie kłania. Postanawia więc wziąć los we własne ręce i stawia wszystko na jedną kartę. Najpierw wyrusza do Getyngi na kurs języka niemieckiego i od razu wplątuje się w przemocowy związek z Anglikiem Darrenem. Ta relacja będzie miała na nią przemożny wpływ – negatywny, ale i też pozytywny. Dzięki pomysłowi partnera dziewczyna pojedzie na studia do Walii finansowe z funduszy Unii Europejskiej. Dzięki niemu wpadnie też na pomysł nauczania angielskiego zagranicą, który w końcu zaprowadzi ją do Wietnamu. Zanim tam jednak dotrze, zaliczy wiele przygód i wypraw, a i pobyt w Azji będzie w nie obfitował.

To nie jest jednak typowa powieść przygodowa oraz z serii: jak wylądowałam zagranicą i poznałam prawdziwy świat. Hanka Saqib wprawdzie opisuje liczne perypetie, spotkania, nie tylko te pozytywne, ale stawia przede wszystkim na ukazanie rozwoju wewnętrznego głównej bohaterki. Tytułowy ukłon świata to w jej przypadku odnalezienie siebie, swojej ścieżki i życie w zgodzie z własnymi przekonaniami. By ten rozwój ukazać, autorka posłużyła się ciekawym zabiegiem. Cierpiąca na ciężkie migreny bohaterka spotyka podczas nich przeróżne postaci: to może być Witkacy, którego fanką była w liceum, filozofowie starożytnych Grecji i Rzymu, hinduskie bóstwa itd. Rozmowy z nimi kształtują światopogląd kobiety, popychają do wielu decyzji, które niekoniecznie są logiczne i zdroworozsądkowe, ale zawsze okazują się być słuszne. Jest w tej powieści także wątek miłosny, ale na tyle nienachalny, że był dla mnie do strawienia. 

Podchodziłam do tej powieści z ogromnym dystansem, bo z definicji nie sięgam po selfpublishing, a po książki pisane przez znajomych już w ogóle. Po tym, jak autorka przesłała mi powieść, zdecydowałam się na przeczytanie jednego rozdziału i wpadłam.  Ta powieść bardzo pozytywnie mnie zaskoczyła. Czytałam z przysłowiowymi wypiekami, do późna w nocy. Autorka pisze potoczyście, bezpretensjonalnie, potrafi zainteresować czytelniczkę. Ponadto dobrze położyła akcenty, nie ma tu dłużyzn, zbędnych fragmentów, narracja jest dynamiczna i wciągająca. Naprawdę świetnie się bawiłam podczas lektury i bardzo kibicowałam głównej bohaterce (zapewne alter ego autorki). Jeśli więc chcecie dać szansę wydanej własnym sumptem, to zachęcam. 

Moja ocena: 5/6

Hanka Saqib, Ukłon świata, 403 str., Wydawnictwo Hanna Loch 2024.

"Arystokratka pod ostrzałem miłości" Evžen Boček

 

Jako niepoprawna fanka arystokratki bardzo długo zwlekałam z przeczytaniem ostatniej części, która, nie wiadomo czemu, została rozbita na dwie króciutkie książki. Uważam ten zabieg za zupełnie zbędny i w jakiś tam sposób skłania mnie do myślenia, że stoją za nim tylko względy finansowe. 

To pierwsza arystokratka, której słuchałam i choć nic nie mogę zarzucić lektorce, to książka nie śmieszyła mnie tak jak poprzednie, choć, owszem, kilka razy wybuchłam śmiechem. Mam jednak wrażenie, że moja interpretacja w głowie mnie bardziej śmieszy niż ta narzucona. A co się dzieje u Marii? Po powrocie z Niderlandów ma dwóch absztyfikantów – dotychczasowego Maksa i nieprzytomnie bogatego Holendra Marka. Maria miota się w wyborze, a na zamku jak zwykle cyrk. Deniska niemal zagłodziła osoby, które pozostały w zamku podczas gdy pani Cicha, mama i hrabianka wojażowały. Po powrocie wszystko staje do góry nogami, bo z Holandii przyjeżdżają Helena z Emmą, by nakręcić film o nietypowej rodzince i zamku. Co gorsza obie panie znajdują sobie na miejscu wybranków. Pani Cicha wraca do gotowania, raczenia się orzechówką i komentowania rzeczywistości, ojciec zamieszkuje w fotelu obok cioci Nory, żeby wyczaić, skąd ta bierze pieniądze, matka wyjeżdża do USA i tak toczy się niekonwencjonalne życie na zamku Kostka.

Po tę książkę/te książki nie sięgnie nikt, kto arystokratki nie zna, a kto zna i lubi na pewno sam z siebie je przeczyta, więc recenzowanie ich mija się właściwie z celem. Warto jednak wiedzieć, że nie jest to już ten sam poziom humoru – oczywiście brakowało mi efektu świeżości i zaskoczenia – niemniej przeczytać trzeba, a potem udać się na zamek Kostka i zostać muflonem.

Moja ocena: 4/6

Evžen Boček, Arystokratka pod ostrzałem miłości vol.1, tł. Mirosław Śmigielski, 176 str., Wydawnictwo Stara Szkoła 2023.

Evžen Boček, Arystokratka pod ostrzałem miłości vol.2, tł. Mirosław Śmigielski, 176 str., Wydawnictwo Stara Szkoła 2024.

"GOPR. Na każde wezwanie" Wojciech Fusek, Jerzy Porębski

Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe obchodziło w 2022 roku swoje siedemdziesięciolecie. Z tej okazji powstała ta książka skupiająca się na historii i funkcjonowaniu organizacji. Fusek i Porębski we współpracy z naczelnikiem i pracownikami GOPR-u napisali książkę o sporej objętości, która jednak nie pozostawiła mnie z poczuciem, że czegoś szczególnego się dowiedziałam. 

Początkowa, historyczna część jest tak naszpikowana datami i nazwiskami, że faktycznie zapamiętałam z niej tylko tyle, że GOPR powstał i że TOPR miał w tym swoją rolę. Autorzy zatracają się w szczegółach i szczególikach, a tego się po prostu niezbyt dobrze słucha. 

Rozdziały o poszczególnych sekcjach GOPR są ciekawsze, ale głównie dlatego, że zamieszczono opisy gór, ich specyfiki, trudnych szlaków, warunków i najciekawszych akcji ratunkowych. Wiadomo, że czytelniczkę ciekawią te ostatnie, ale Fusek i Porębski są tu dość oszczędni i traktują te opisy zaledwie jako dodatek, skupiając się ponownie na nazwiskach i informacjach organizacyjno-administracyjnych.

Ta książka nie jest ciekawą gawędą ani rzutką opowieścią, a raczej monografią, jubileuszowym wydaniem dla pasjonatów. Mało która osoba spoza środowiska ma szansę się nią zachwycić, bo jest to narracja zwyczajnie nudna, bez polotu. Ciągłe odnośniki w nielicznych najciekawszych momentach do innych rozdziałów to już w ogóle jakiś dziwny pomysł – czyta się to jak pracę magisterską lub inne dzieło z pretensjami do naukowego. 

Niestety nie wyniosłam zbyt wiele z tej lektury, przesłanie do ostrożności i respektu przed górami było mi znane, opisy gór niezbyt zaskakujące, a informacje stricte historyczne nudne. 

Moja ocena: 3/6

Wojciech Fusek, Jerzy Porębski, GOPR. Na każde wezwanie, 424 str., Wydawnictwo Agora 2022.

"Maus" Art Spiegelman

Jedną z najsłynniejszych powieści graficznych przeczytałam po portugalsku, co było ciekawych doświadczeń, bo przecież sporo w niej polskich i niemieckich zwrotów. I mimo że powieści graficzne zazwyczaj czyta się szybko, ja spędziłam z nią kilka dni. Nie ze względu na język i nie ze względu na tematykę stricte holocaustu.  

Art Spiegelman spotyka się ze swoim ojcem, prosząc go, by mu opowiedział swoje życie, na podstawie którego chce napisać i narysować powieść. Jego książka nie będzie jednak tylko relacją z dorastania ojca, małżeństwa, początków wojny i wreszcie ukrywania się, obozu, lat powojennych, to przede wszystkim opowieść o towarzyszeniu starzejącemu się człowiekowi. Spiegelman balansuje na dwóch płaszczyznach – obie kojarzą się z jednym słowem: groza. Wojenna, wszystkim znana, choć pokazana w sposób zindywidualizowany zawsze porusza, przeraża, po raz kolejny pozostawia bez słów. Ta druga – współczesna działała na mnie podobnie, a może nawet jeszcze mocniej. Władek – ojciec autora – to człowiek zniszczony przez wojnę. Postać bardzo trudna w obyciu, podejrzliwa, skąpa, chora. Ojciec wymaga, domaga się, oskarża, zachowuje się irracjonalnie. Art natomiast boryka się między chęcią pomocy, planem na książkę, a własnymi odczuciami. Jako dziecko rodziców, którzy przeżyli holocaust wyniósł cały bagaż problemów, z którymi wciąż się boryka.

Ta wielopłaszczyznowość była dla mnie trudna do uniesienia – ogrom smutku, nierozwiązywalnych problemów i przekazywanej wciąż traumy mnie poraził. Spiegelmanowi udaje się przekazać tę kompleksowość sytuacji nie tylko słowem, ale i obrazem. Zabieg z użyciem zwierząt jest świetny, podobnie jak z maskami oraz realnym ukazaniem jego problemów w rysowaniu konkretnych sytuacji. To zagubienie, uwikłanie jest namacalne w całej książce. Nagroda Pulitzera całkowicie zasłużona.

Moja ocena: 5/6

Art Spiegelman, Maus, tł. Joana Neves, 296 str., Bertrand Editora 2022.

"Bułgaria. Złoto i rakija" Magdalena Genow

 

Niestety nie byłam nigdy w Bułgarii, a chciałabym, więc miałam nadzieję, że Magdalena Genow przybliży mi ten kraj. Autorka jest nie tylko pół-Bułgarką, ale i bułgarystką, osobą z otwartym umysłem, która w Bułgarii ma rodzinę, spędziła wiele czasu i wciąż na temat swojej drugiej ojczyzny się dokształca. Dla mnie to najlepsza rekomendacja – wielkim łukiem unikam książki napisane przez osoby, które dany kraj opisują po kilku latach pobytu. Sama wiem, jak trudno wejść dogłębnie w kulturę i tajniki nacji, jeśli nie ma się do niej furtki od wewnątrz, czyli partnera, rodziny, lat spędzonych z babcią i ciocią na słuchaniu gawęd i opowieści. 

Genow to wszystko ma, do tego sprawne pióro, odpowiednią dozę humoru i wiele do powiedzenia. Tak wiele, że czasem tym ogromem faktów czułam się przytłoczona i traciłam orientację. Doceniam streszczenie historii Bułgarii, ale, książkę słuchałam, bywało, że nagromadzenie nazwisk i dat mnie nudziło. Ciekawiły mnie za to osobiste doświadczenia autorki, które stanowiły dla niej kanwę do opowiedzenia o konkretnych zwyczajach i osobliwościach Bułgarek i Bułgarów. Są więc mieszkania, łazienki, stroje, zachowanie, sposób pracowania i jedzenie, dużo jedzenia. Genow stara się przybliżyć sposób życia tej nacji – o wiele bardziej wyluzowany od polskiego, zasadzony na korzystaniu z życia i rozkoszowaniu się jadłem i trunkiem. Przy okazji dowiadujemy się wiele o problemach tego kraju – wyludnieniu, emigracji, korupcji, prowizorce itd. Autorka nie unika trudnych tematów, przy okazji świetnie pokazując, jak różnice kulturowe do dziś trwają w jej rodzinie. 

Bardzo podobały mi się rozdziały o regionach Bułgarii – nie tych nadmorskich – ale górskich, oddalonych od utartych ścieżek turystycznych. Tak sobie Bułgarię wyobrażam i takiej chciałabym doświadczyć. 

Dzięki tej książce sporo się dowiedziałam, choć myślę, że ta wiedza może być w sporej części ulotna i zapewne przed potencjalną wyprawą do tego kraju zaopatrzę się w wydanie papierowe. Polecam niemniej i zamierzam zapoznawać się z kolejnymi krajami opisanymi w tej serii.

Moja ocena: 4/6

Magdalena Genow, Bułgaria. Złoto i rakija, 311 str., Wydawnictwo Poznańskie 2019.

Statystyka maj 2024

Przeczytane książki: 15

Liczba stron: 5647

Przeczytane tytuły

– "Mireczek. Patoopowieść o moim ojcu" Aleksandra Zbroja

– "Bukareszt. Kurz i krew" Małgorzata Rejmer

– "Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia" Magdalena Grzebałkowska

– "Ukraina. Soroczka i kiszone arbuzy" Katarzyna Łoza

– "Widnokrąg" Wiesław Myśliwski

– "Proste równoległe" Agata Romaniuk

– "Spod zmarzniętych powiek" Adam Bielecki, Dominik Szczepański

– "Drżę o ciebie matadorze" Pedro Lembel

– "Shuggie Bain" Douglas Stuart

– "Krzywym pługiem" Itamar Vieira Junior

– "Pestki" Anna Ciarkowska

– "O retorno" Dulce Maria Cardoso

– "Miałam tak wiele" Trude Marstein

– "Wymazana" Miha Mazzini

– "Cmentarz w Pradze" Umberto Eco

Najlepsza książka: "Proste równoległe", "Shuggie Bain", "Pestki"

"Cmentarz w Pradze" Umberto Eco

 

Nie wiem dlaczego ta książka znalazła się w moim stosie, nawet nie wiem, od kiedy tam czekała. Niespecjalnie miałam na nią ochotę, bo Eco to był licealny zachwyt, który dość szybko opadł, gdy sięgnęłam po niego ponownie po studiach. Cmentarz w Pradze niestety potwierdził te odczucia. Nie zainteresował mnie, nie zachwycił, nie wciągnął i pewnie tych nie mogłabym wyliczyć jeszcze kilka. Mogłam się jednak tego spodziewać, bo już kiedyś przekonałam się, że tzw. powieści łotrzykowskie to nie moja bajka. Nie można jednak Eco nie przyznać erudycji, oczytania i świetnego umieszczenia akcji w kontekście historycznym.

Główny bohater rekapituluje swoje życie u końcu XIX wieku, życie pełne przygód, wrażeń i kombinowania. To właśnie on był słynnym fałszerzem dokumentów, szpiegiem i oszustem. Jego zlecenia i życie poprowadziły go do bliskiego kontaktu z Garibaldim, Freudem, Zolą i wieloma innymi postaciami historycznymi. Simonini to syn Francuzki i Włocha wychowany przez dziadka, który wtłoczył wnukowi w geny i mózg swój głęboki antysemityzm. Nie przeszkodzi mu on jednak pracować dla każdego, kto będzie dobrze płacił, choć sprawa żydowska będzie dominować w jego życiu, a tytułowy cmentarz jako miejsce żydowskiego spisku stanie się jego idée fixe. 

Eco relacjonuje ówczesne ważne wydarzenia historyczne (powstanie Garibaldiego, ruchy rewolucyjne we Francji, sprawa Dreyfusa, rola masonów), uzupełniając historyczne fakty treścią fikcyjną. Widać tu niezwykłą wyobraźnię, talent do oddania realiów, ogromny warsztat badawczy – to niewątpliwe zalety tej książki, podobnie jak umiejętne łącznie wątków. Jest jednak jedno wielkie ale – mnie ta tematyka zupełnie nie chwyciła. Ani intrygi, ani kombinacje, ani wyrafinowane oszustwa. Nie wykluczam, że kiedyś bym bardziej weszła w taką tematykę, teraz szukam w literaturze czegoś innego.

Moja ocena: 3/6

Umberto Eco, Cmentarz w Pradze, tł. Krzysztof Żaboklicki, 498 str., Wydawnictwo Noir sur Blanc 2011.

"Wymazana" Miha Mazzini

 

1992 rok w Słowenii to rok kształtującej się państwowości, odcinania się od pozostałych państw, które powstały po rozpadzie Jugosławii i od panującej w nich wojny. Słowenia na ich tle wydaje się być rajem – cywilizowanym, rozwijającym się, spokojnym. Nie dla Zali, która udając się do szpitala w bólach porodowych, dowiaduje się, że nie istnieje. Dosłownie. Jako córka Słowenki i Serba, urodzona w Serbii, ale wychowana w Słowenii, utraciła obywatelstwo i nie może opuścić szpitala ze swoim nowonarodzonym dzieckiem. Zala z godziny na godziny staje się bohaterką koszmaru, która ląduje w azylu dla uchodźców, a jej dziecko ma zostać oddane do adopcji.

Może się wydawać, że przecież coś można zrobić – wyrobić dokumenty, wskazać pochodzenie po matce, skontaktować się z urzędnikami, poprosić o pomoc pracodawcę. Otóż nie. Cichaczem uchwalono prawo o uchodźcach i wszystkie osoby z podwójnym pochodzeniem okazały się być bezpaństwowcami. To nie jest jakaś koszmarna dystopia, lecz prawda. Słowenia wykręciła taki numer swoim obywatelom i obywatelkom, niszcząc życie tysięcy ludzi.

Wracając jednak do powieści, Zala ucieka się do wszelkich sposobów, by wydobyć synka ze szpitala. Próbuje go karmić, widywać, zwraca się o pomoc do rodziców, z którymi zerwała kontakty, do mężczyzny, który o ciąży nie wiedział, próbuje na wszystkich frontach i coraz bardziej pogrąża się w rozpaczy. Dobrze, że autorem tej książki jest mężczyzna, który dość oszczędnie opisuje cierpienia świeżo upieczonej matki, która ma piersi pełne mleka, odczuwa dolegliwości połogu i spogląda na pustą kołyskę, bo te wszystkie fakty były dla mnie tak koszmarnie triggerujące, że bolało mnie podczas lektury całe ciało. Mazzini skupia się na myślach Zali, poczuciu zagubienia, matni, uwięzienia, niemocy, świetnie opisując jej stan ducha. Książka jest napisana tak dobrym językiem, że dosłownie nie byłam w stanie się od niej oderwać, mimo że tak mocno mną poruszała. 

Polecam bardzo, duży ładunek emocjonalny, ale i poznawczy.

Moja ocena: 6/6

Miha Mazzini, Wymazana, tł. Marlena Gruda, 296 str., Wydawnictwo Wyszukane 2020.