"Marsz Polonia" Jerzy Pilch

To moje drugie spotkanie z Pilchem i niestety ponownie nieszczególnie udane. Marsz Polonia to zapis dnia pięćdziesiątych drugich urodzin narratora, który postanawia na tę okazję poznać młodą, piękną kobietę w celu oczywistym. Tymczasem trafia on do autobusu wiozącego go na legendarną imprezę u potentata medialnego, byłego polityka. Książka zresztą roi się od postaci znanych z polskiej sceny politycznej i rozrywkowej. Ów rozpustny diabeł, w którego rezydencji trwa niekończąca się impreza, był oczywisty nawet dla mnie, ale nie miałam ani zapału, ani ochoty, by dociekać, kto jest kim.

Prowadząc narratora do sąsiadów Bezetznego (wyżej wymieniony diabeł), a potem na samą imprezę, Pilch puszcza wodze fantazji, konstruując fantastyczną alegorię Polski, na nutę tytułowego marszu. Na stronach powieści przeplata się cały korowód kuriozalnych postaci, jedna wizja pogania kolejną, a Pilch pędzi dalej w sen, w widzenia, w alegorię. 

Przyznam, że gdyby nie dobre pióro autora, gdyby nie odwołania do jego rodzimych okolic i rodziny, to nie doczytałabym tej książki. Zupełnie nie mój klimat, nie mój temat - zero zainteresowania polskim piekiełkiem w tym paranoicznym sosie. Odhaczyłam i do Pilcha nie wracam.

Moja ocena: 2/6

Jerzy Pilch, Marsz Polonia, 190 str., Świat Książki 2008.

Stosikowe losowanie 4/19 i 5/19 - pary

KWIECIEŃ

McDulka wybiera numer książki dla ZwL (w stosie 1100 książek) - 146
ZwL wybiera numer książki dla Gucimal (w stosie 94 książki) - 49

Guciamal wybiera numer książki dla Maniiczytania (w stosie 11 książek) - 5
Maniaczytania wybiera numer książki dla Anny (w stosie 226 książek) - 1
Anna wybiera numer książki dla McDulki (w stosie 150 książek) - 29
Anna wybiera numer książki dla Agnieszki (w stosie 10 książek) - 3


MAJ

Maniaczytania wybiera numer książki dla Anny (w stosie 225 książek) - 65
Anna wybiera numer książki dla ZwL (w stosie 1100 książek) - 29

ZwL wybiera numer książki dla McDulki (w stosie 150 książek) - 55
McDulka wybiera numer książki dla Gucimal (w stosie 94 książki) - 44
Guciamal wybiera numer książki dla Maniiczytania (w stosie 20 książek) - 16
Anna wybiera numer książki dla Agnieszki (w stosie 10 książek) - 6

"Petsamo" Arnaldur Indriðason

Czytanie kolejnych książek Indriðasona jest trochę jak czytanie Jeżycjady. Jest coraz słabiej, intryga szyta coraz grubszymi nićmi, ale ja brnę dalej. Kryminały Islandczyka, szczególnie ta seria, której akcja rozgrywa się w czasie II wojny światowej, mają jedną, niezaprzeczalną zaletę. Otóż, w lekki sposób przedstawiają mało znaną historię tej wyspy. Szczególnie ciekawe są nastroje w społeczeństwie, stosunki między okupującymi Islandię Amerykanami a mieszkańcami, a także nazistowskie resentymenty. Ten właśnie koloryt najbardziej mnie przyciąga, poza sentymentem do autora.

Ponownie Flóvent i Thorson prowadzą razem śledztwo, ten pierwszy z ramienia policji w Reykjavíku, ten drugi jako żołnierz i z pochodzenia Islandczyk. W zasadzie prowadzą oni kilka spraw, które pozornie nie są ze sobą powiązane. Przed lokalem o bardzo wątpliwej opinii, do którego chętnie przychodzą zabawić się żołnierze, zostaje znalezione zmasakrowane ciało młodego mężczyzny. Okazuje się, że zaginęła także kobieta, która świadczyła żołnierzom usługi jako prostytutka. Równocześnie na jednej z plaż odnaleziono ciało mężczyzny - prawdopodobnie samobójcy. Przypadkiem jednak zostaje poddany badaniom szpik denata, co wykazuje, że zmarłemu podano przed śmiercią środek zwiotczający mięśnie. Trzy pozornie niepowiązane sprawy - każda z nich jednak głęboko osadzona w sytuacji wojny.

Autor relacjonuje śledztwo, naprzemiennie oddając głos pewnej kobiecie, która dwa lata wcześniej, tuż po wybuchu II wojny światowej załapała się na ostatni rejs do Islandii. Ta podróż, znana pod nazwą Petsamo, była wyjątkowa w swoim rodzaju - mieszkający lub uczący się w Danii czy Norwegii Islandczycy mogli wrócić do kraju na czas wojny. Podczas tego rejsu ginie jeden z pasażerów, a narratorka dowiaduje się, że jej narzeczony został aresztowany przez gestapo.

Te wątki są faktycznie ciekawe, ale samo prowadzenie akcji przez Arnaldura nudne. Islandczyk nigdy nie był specjalistą od dialogów, ale mam wrażenie, że w tej serii osiągnął szczyt drętwoty. Pytania Flóventa, jakie zadaje w ramach śledztwa, są wręcz dziecinne, a nagromadzenie przypadków, które prowadzi do zakończenia dochodzenia, kuriozalne.

Na szczęście Indriðasona słucham, więc łatwiej łykam tę miałkość narracji.

Moja ocena: 3/6

Arnaldur Indriðason, Graue Nächte, tł. Anika Wolff, 432 str., czyt. Walter Kreye, Lübbe Audio 2018.

"Krystyno, nie denerwuj matki" Michalina Grzesiak

To jest jedna z książek, której na pewno sama nigdy bym nie kupiła. Nie przypominam sobie, czy w ogóle kiedykolwiek sięgnęłam po książkę blogera czy blogerki. Na blog Michaliny Grzesiak kiedyś zaglądałam, ale przestałam go podczytywać, gdy posty zaczęły się pojawiać bardzo rzadko. Tę książkę dostałam w prezencie i w potrzebie przeczytania czegoś lekkiego, zdecydowałam się na jej lekturę.

Z zaskoczeniem muszę jednak stwierdzić, że przez większość książki dobrze się bawiłam i że nie była to tylko i wyłącznie bezrefleksyjna rozrywka. Grzesiak opisuje swój związek z Grześkiem, doświadczenie podwójnego macierzyństwa, polskiego szarego życia, które obejmuje szarpanie się w pracy, spłacanie kredytu, zakupy, siaty i małe radości. W sumie banał. Ratuje ją potoczysty, blogowy styl i dowcip, który dość często korelował z moim, pomijając fragmenty o kupie, których było jakby za dużo.

Zaskoczyło mnie jak wiele spostrzeżeń autorki, dotyczących związku i czasami też macierzyństwa jest podobnych do moich. Tego się w ogóle nie spodziewałam. Sądziłam, że książka będzie zaledwie spisem anegdotek, historyjek, narzekania na bachory i głupiego chłopa, tymczasem Grzesiak potrafiła wetknąć w nią sporo całkiem fajnie sformułowanych prawd (objawionych). O facecie, który wkurza, denerwuje, czasem jest głupi, czasem prymitywny, ale jednak w efekcie końcowym całkiem przydatny i kochany,

O dzieciach, które jednak są sensem życia, mimo tej całej szarpaniny. Pozytywnie zaskoczyło mnie, że Grzesiak nie ładuje w książkę zbyt wielu opisów gotowania, sprzątania - tego codziennego zapierdolu, buntu dwulatka czy jakiegokolwiek -latka i codziennego życia z dziećmi, a potrafi skoncentrować się na kilku przykładach, służących jej do zobrazowania konkretnych przemyśleń.

Podoba mi się realizm i dystans do siebie autorki - nie znoszę cukierkowych opisów macierzyństwa i życia, wolę kawę na ławę, nawet jeśli czasem zalatuje prostactwem. 

Podsumowując, spodziewałam się sieczki, a dostałam literaturę wprawdzie rozrywkową, ale jednak taką, która mnie rozbawiła a i skłoniła do refleksji.

Moja ocena: 4/6

Michalina Grzesiak, Krystyno, nie denerwuj matki, 340 str., Czwarta Strona 2017.

"Czarna polewka" Małgorzata Musierowicz

Tą książką rozpoczęłam pisanie tego blogu, ale zaklinam was nie szukajcie tego wpisu, bo nie napisałam tam nic - kilka zdań bez treści i znaczenia. Tak więc nie mogłam sobie tą notką przypomnieć treści tego tomu, a z zakamarków pamięci także nie potrafiłam nic mądrego wygrzebać, więc nie było siły - trzeba było czytać jeszcze raz. I łoo matko, nie dziw, że wyparłam tę książkę z pamięci. Irytujący Ignacy Grzegorz robi się potworny - lizus, donosiciel, niedołęga. Ewidentnie idzie w ślady protoplasty rodu, który we wszystko się miesza i wszystko koncertowo spierd... pardon, niszczy.

A o co chodzi? A no o Laurę i Różę. Róża lula dziecko, przyjmuje potajemnie wizyty narzeczonego i ojca dziecka, bo senior Ignacy go nie toleruje i odrzuca jego oficjalną prośbę o rękę wnuczki. Podobnie jest z bratem Fryderyka, Wolfgangiem, który zabiega o Laurę. Ten prosi o rękę Laury według staromodnego zwyczaju, ale także dostaje rekuzę. Borejko twierdzi, że to on wychowywał wnuczki i to on będzie decydował o ich losie. Jako żywo we wszystkich poprzednich tomach z jego wychowywania nic nie widziałam, ale może odbywało się ono między wierszami. Bez kontrolnego oka Mili, która przebywa na letnisku u Patrycji, Ignacy schrzani wszystko, nawet filodendrona żony.

Jak już wspomniałam kolejnym kuriozum jest Ignacy Grzegorz. Tak troskliwie wychowująca córki Gabrysia wydaje się nie mieć żadnego wpływu na swojego najmłodszego, który jest całkowicie pod wpływem dziadka. Ten znowu hołubi w nim najgorszy możliwy zestaw cech, zachęcając chłopca do donosicielstwa i szpiegowania sióstr. Ten potworny duet faktycznie niszczy wszelakie plany dziewcząt. Choć w zasadzie wychowanie Gabrysi opiera się na obserwowaniu dzieci i czekaniu, aż same zrozumieją swoje ewentualne błędy.

Wracając jednak do głównej bohaterki Laury - jej związek z Wolfim kwitnie i jest tak pretensjonalny, że trudno się nie porzyg... zwymiotować. Otóż ich spotkania polegają na tym, że ciągle się całują. Zero rozmów, tylko ciągłe cmok cmok. Nie przytulają się, nie dotykają, całują. A gdy wyruszają w Polskę, by potajemnie wziąć ślub i nieoczekiwanie muszą nocować w pewnym dworku-muzeum, Laura śpi sama, a Wolfi koczuje niemal na podłodze i to w innym pokoju, w koszmarnym towarzystwie autostopowicza, którego nieopatrznie ze sobą zabrali. Laura cuduje, by zakryć się po kąpieli nie tylko przed Bodziem (ów autostopowicz), ale też przed przyszłym mężem - jakiś cyrk absolutny. Gdyby Musierowicz na siłę nie chciała być nowoczesna i nie wprowadziła tego ekstensywnego całowania, można by pomyśleć, że związek Laury i Wolfganga jest po prostu staromodny, ale w takiej sytuacji jest po prostu groteskowy.

Ale wiecie, co jest najgorsze? Będę musiała przeczytać kolejny tom, bo za chińskiego boga nie pamiętam jego treści, a muszę zobaczyć, co się stało ze związkiem Laury.

Moja ocena: 2,5/6

Małgorzata Musierowicz, Czarna polewka, 266 str., Akapit Press 2006.

"Labirynt samotności" Octavio Paz

Spotkanie z Octaviem Pazem niestety nie należy do udanych. Wybrałam jego esej, ponieważ nie jestem wielbicielką poezji, ale niestety nie byłam w stanie przeczytać tej książki do końca.

Paz skupia się na charakterystyce Meksykanina - jego cech, sposobu bycia, zachowania na emigracji. Noblista drobiazgowo opisuje przeróżne typy Meksykanów, ich wspólne cechy, motywy działania, przyczyny takich, a nie innych zachowań. Wiele miejsca poświęca typowo meksykańskim świętom, sposobom ich obchodzenia, znaczeniu dla meksykańskiej kultury. Swoje rozważania popiera historią, głębokimi studiami socjologicznymi i antropologicznymi, świetnie rozpisuje swoje argumenty - to nie są słowa rzucane na wiatr czy podejrzenia, to solidnie przemyślane kwestie. Co ciekawe tytułowa samotność jest według Paza podstawą kultury meksykańskiej. 

Dla osób zainteresowanych Meksykiem czy chociażby Ameryką Środkową to zapewne niezwykle ciekawa lektura. Potrafię sobie wyobrazić, że gdyby ten esej traktował np. o Portugalczykach, pochłonęłabym go z wielką ciekawością. Niestety nie miałam dotychczas kontaktu z żadnymi Meksykanami i zapewne z tego powodu nie potrafiłam rozsmakować się w wywodach noblisty. 

Podsumowując, niestety nie byłam w stanie dokończyć lektury tej książki, którą czytałam wspólnie z autorką blogu Jeden Akapit. Spróbuję jednak sięgnąć po poezję Paza, żeby móc ze spokojnym sumieniem potwierdzić, że zapoznałam się z tym noblistą w pełni.

Moja ocena: 2/6

Octavio Paz, Das Labyrinth der Einsamkeit, tł. Carl Heupel, 220 str., Suhrkamp Verlag 1990.

Stosikowe losowanie 4/19 i 5/19

Zapraszam do zgłaszania się do rundy kwietniowej i majowej! Pary rozlosuję 29 marca, czas na przeczytanie książek mamy do końca miesiąca.

Dla przypomnienia zasady:

1. Celem zabawy jest zmniejszenie liczby książek w stosie.

2. Uczestnicy dobierani są losowo w pary i wybierają numer książki dla partnera.

3. Wylosowaną książkę należy przeczytać do końca miesiąca.

4. Mile widziana jest recenzja, do której link należy zamieścić na moim blogu.

5. Podsumowanie losowania wraz z linkami znajduje się w zakładkach z boku strony.

6. Jeśli wylosowana książka jest kolejną z cyklu, można przeczytać pierwszy tom.

Serdecznie zapraszam do zabawy i czekam na zgłoszenia wraz z podaniem liczby książek w stosie.

"Zulejka otwiera oczy" Gusel Jachina

Jednym z ważniejszych punktów budowania ZSRR było rozkułaczanie, czyli bardzo brutalne pozbawianie chłopów ich domów i pól, by utworzyć z nich kołchozy. Harujący od dnia do nocy ludzie, którzy przeważnie nie widzieli świata poza własną wioską, z dnia na dzień stali się elementem kapitalistycznym. Odbierano im ich cieżko wypracowane domostwa, zapasy ziarna czy zwierzęta. Bez krzty współczucia, bez krzty humanitaryzmu - byli wszak kułakami, śmieciami, robactwem, które pracowało na niekorzyść wielkiego ZSRR. 

I tak dzieje się w wiosce Zulejki i Mortazy. Zulejka jest młodą Tatarką, za o wiele starszego Mortazę wyszła piętnaście lat temu. W jego domu jest popychadłem, służącą, zmokłą kurą, którą można pomiatać i ją wykorzystywać. Despotyczna teściowa traktuje Zulejkę potwornie, to prawdziwa wiedźma, która zresztą utrzymuje, że ma talent jasnowidzenia. Zulejka znosi wszystko z pokorą, jest świadoma, że jej życiowym przeznaczeniem jest służba i praca. Wiecznie głodna i przemęczona kobieta spełnia swoje obowiązki bez słowa skargi. Nawet gdy traci swoje cztery córki tuż po porodzie, żałobę zachowuje dla siebie.

Gdy do jej wioski zawitają komuniści, zupełnie nie rozumie celowości ich działań. Patrzy na śmierć męża, na plądrowanie jej domu, zawierzając swój los Allahowi. Kobieta odbywa wpierw męczącą podróż na saniach do Kazania, gdzie zamknięta zostaje w więzieniu. Kolejnym etapem jest wielomiesięczny transport pociągiem na Syberię. Nikt nie zna celu podróży i nikt nie wie, kiedy dojadą na miejsce. Szczytne plany kute przez rządzących nie mają przełożenia na rzeczywistość. Na stacjach brakuje jedzenia, wody, nikt nie wie dokąd i kiedy pociąg odjedzie. Ludzie mrą z głodu, pragnienia, od chorób, nad Angarę przybywa wreszcie tylko garstka osób. Statek zawozi ich w głęboką tajgę, gdzie pozostawieni zostaną bez narzędzi, bez ubrań, bez jedzenia, za to ze szczytnymi planami zasiedlenia tego kawałka ziemi.

Opowieść Jachiny jest wielowątkowa, każda z osób, które zostały zesłane na Syberię zasługuje na swoje miejsce. Oprócz Zulejki, jest to przede wszystkim Iwan Ignatow - komendant transportu, zagorzały komunista, który stopniowo zmienia swoje poglądy, rozumiejąc, że ma szansę na przeżycie tylko wtedy, gdy będzie współpracował ze swoimi więźniami. Trudne warunki życia wymagają, by ludzie się zjednoczyli, stworzyli wspólnotę, w której każdy dzieli się tym, co potrafi najlepiej. 

Autorka zachwyca plastycznym językiem, przemyślaną strukturą powieści, jej złożonością i głębią. Otwieranie przez Zulejkę oczu można interpretować na wiele sposobów. Paradoksalnie, to  właśnie trudne doświadczenie zsyłki rozbudza w niej samodzielną kobietę, ukazuje, że sama może mieć wpływ na swoje życie. Uwięziona w nieprzebytej tajdze może kierować swoim losem w o wiele większym stopniu, niż gdy mieszkała jako wolna kobieta w tatarskiej wiosce. I tak, jak Zulejka odnajduje się w trudnej, nieludzkiej wręcz sytuacji, muszą odnaleźć się w niej jej współtowarzysze niedoli, uciekając w sztukę, poezję, naukę. Wszyscy mają świadomość, że muszą działać razem, wspierać się, by przetrwać w nieludzkich warunkach. Balansują więc między wspólnotą, a własnym, prywatnym azylem, który daje im wytchnienie od codzienności. 

Jachina opisuje tę sytuację z reporterską drobiazgowością, nie oceniając, nie analizując, ma dla swoich bohaterów wiele czułości i zrozumienia, czytelnika natomiast hipnotyzuje spokojnym rytmem słów.

Moja ocena: 5/6

Gusel Jachina, Suleika öffnet die Augen, tł. Helmut Ettinger, czyt. Frank Arnold, 541 str., Audible Studios 2017.

"Hen. Na północy Norwegii" Ilona Wiśniewska

Z przyjemnością sięgnęłam po kolejny norweski reportaż Ilony Wiśniewskiej. Białe ujęło mnie formą, lakonicznością, zmysłem obserwacji autorki i oczywiście tematem. Hen w pewnym sensie jest podobne, ale jednak w moim odczuciu zabrakło tej książce świeżości, a może tematyka Białego bardziej mnie zainteresowała?

W Hen Wiśniewska opisuje północ Norwegii, tę najpółnocniejszą północ. Daleką, ciemną, zimną, opuszczoną, taką, gdzie nawet Norwedzy nie jeżdżą. Północ czasem bardziej rosyjską niż norweską, a na pewno bardziej saamską. Północ, która zaznała grozy II wojny światowej bardziej niż jakakolwiek inna część Norwegii. Północ, gdzie z wioski do wioski pokonuje się bezdrożami dziesiątki kilometrów, gdzie trudno znaleźć bratnią duszę, a czasem jakąkolwiek duszę. Podziwiam Wiśniewską za talent do rozmawiania, za samozaparcie, bo jej rozmówcy często nie są chętni do dzielenia się swoim życiem, przeżyciami czy przemyśleniami. Bardzo często to pomysł, nietypowe zachowanie, upór skłaniają ich do mówienia, pomagają stopić pierwsze lody. Autorka wie, jak to zrobić. Potrafi słuchać i zadawać odpowiednie pytania. A czytelnikowi usnuć z tego, co usłyszała, opowieść o mało znanej krainie. 

Północ Wiśniewskiej jest ponura, smutna, beznadziejna, ciemna. Depresyjna. Mimo to autorka opowiada o niej z sympatii i otuchą. Z fascynacją kulturą, językiem, odmiennością Finnmarku. Przyznam, że najbardziej ciekawiła mnie historia Saamów - Norwegowie niestety nie mogą pochwalić się tolerancją i akceptacją. Dzięki Wiśniewskiej dowiedziałam się wiele nowego o samych Saamach, ale także o specyficznej historii Finnmarku. I w zasadzie to mi wystarczy - tego oczekuję od każdego reportażu, a właściwie od każdej powieści. Teraz nie pozostaje mi nic innego, niż sięgnąć po Lud.

Moja ocena: 4/6

Ilona Wiśniewska, Hen. Na północy Norwegii, 248 str., Czarne 2016.