Śmierć, a właściwie zamordowanie, Jiny Mahsy Amini jest punktem wyjścia tej powieści. Główna bohaterka ma na imię Jina, mieszka we Francji i jest Iranką. Tytułowy kot to Iran, którego kształt przypomina to zwierzę. A serce Iranu możemy odkryć, udając się w literacką podróż z Jiną Khayyer.
Narratorka śledzi wydarzenia w Iranie, a szczególnie działalność jej siostrzenicy Niki oraz siostry Roi. Morderstwo jej imienniczki wstrząsnęło także nią, mimo że mieszka tak daleko.
Jina wspomina swoją podróż do Iranu w 2009 roku. Mimo że jest Iranką, to była jej pierwsza wyprawa do tego państwa, w którym odwiedzała starszą, przyrodnią siostrę Royę oraz spotkała liczną dotychczas nieznaną rodzinę. To również opowieść o tym jak Iran widzi młoda Europejka, która wprawdzie zna perski, zna historię, literaturę, baśnie, zwyczaje, jedzenie, ale mimo to przeżywa szok. Ten szok powoduje sytuacja w kraju – sytuacja kobiet, ściganie wszelakich przejawów niesubordynacji wśród kobiet i mężczyzn, ciągłe życie w lęku, obserwowanie otoczenia, pilnowanie się. Przewodniczką Jiny i Roi jest Iman – kobieta, która funkcjonuje jako mężczyzna i pociąga Jinę, która jest lesbijką.
Ta podróż dla Jiny to odkrywanie Iranu – poezji, zabytków, historii, dotąd nieznanych tradycji. To świetny zabieg literacki, bo w ten sposób autorka przekazuje czytelniczce sporo wiedzy, unikając stylu rodem z podręcznika czy przewodnika turystycznego. Patrzymy na Iran oczyma Jiny i podobnie do niej dziwmy się, ale i współczujemy kobietom. Mamy ochotę stawiać te same pytania, nie dowierzamy, że ludzie w takich warunkach żyją, nie rozumiemy, dlaczego Roya wróciła do ojczyzny.
Powieść Khayyer oprócz tych wszystkich powyższych aspektów podejmuje przede wszystkim pytanie o ojczyznę i stosunek do niej. To historia o tęsknocie, tożsamości i ogromnym gniewie. To gniew kobiet, które mają dość ucisku, widzą jawną niesprawiedliwość i gotowe są wziąć na siebie najcięższe kary, by walczyć o wolność. Piękna powieść, warto!
Moja ocena: 5/6
Jina Khayyer, Im Herzen der Katze, 253 str., Suhrkamp Verlag 2025.
